LÀNG NÔNG NGHIỆP DI SẢN BẢN BƯỚT, VÂN HỒ, SƠN LA
Agritage Phụ Mẫu – Làng Nông nghiệp Di sản thứ hai, được thành lập tại làng Phụ Mẫu, do TABA, Doanh nghiệp Xã hội Agritage Việt Nam và cộng đồng địa phương khởi xướng, hoạt động với tham vọng cung cấp các giải pháp sinh kế bền vững hơn thông qua canh tác sinh thái và du lịch cộng đồng. Làng cam kết thực hiện năm tiêu chí: Sinh kế bền vững và an ninh lương thực; Đa dạng sinh học trong canh tác nông nghiệp và lâm nghiệp; Bảo tồn hệ thống cảnh quan thiên nhiên; Xây dựng cơ sở hạ tầng cộng đồng gắn kết; Bảo tồn và phát triển văn hóa địa phương.
BẢN PHỤ MẪU
Bản Bướt được thành lập vào năm 1952, ban đầu được gọi là làng Bưởi (vì trong vùng có rất nhiều cây bưởi dại, quả của loại cây này rất ngon). Tên làng Bưởi xuất hiện trên bản đồ số 364 của huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La. Sau này, theo lời kể của những người già, làng được đổi tên thành làng Bưởi vì họ thấy nước ở khắp mọi nơi, tên “Bưởi” có nghĩa là ướt, giống như màu xanh tươi tốt. Năm 2023, Làng Buốt được nhà nước sáp nhập với Làng Cô Ba và đổi tên thành Làng Hợp Thành. Về mặt hành chính, nơi đây được gọi là Tổ dân phố Buốt.
Bản Bướt gồm 56 hộ gia đình, với 239 người, chủ yếu là người dân tộc Thái. Nơi đây có diện tích đất tự nhiên là 540,05 ha, trong đó 421,29 ha dành cho đất rừng, phần còn lại dành cho mục đích dân cư và sản xuất. Làng nằm trong một thung lũng, được bao quanh bởi những cánh rừng nguyên sinh và một con suối nhỏ, cách Quốc lộ VI 1,5km. Độ cao trung bình từ 400 đến 450m so với mực nước biển.
ĐỐI TƯỢNG
- 56 hộ gia đình
- 1 Hợp tác xã địa phương
CHÚNG TÔI LÀM GÌ
Ở những vùng núi, nơi cuộc sống hoàn toàn phụ thuộc vào rừng, việc bảo tồn rừng mà không khai thác tài nguyên thiên nhiên có nghĩa là cộng đồng phải tìm kiếm sinh kế mới. Nông nghiệp đã trở thành trụ cột sinh kế của họ. Tuy nhiên, diện tích đất canh tác hạn chế, cùng với những thách thức trong việc tiếp cận thị trường, buộc nhiều người dân Bản Buốt phải di cư đến các thành phố để tìm kiếm việc làm. Cuộc di cư này đe dọa sự xói mòn và mất mát của nền văn hóa địa phương và kiến thức bản địa khi họ rời xa quê hương.
Từ năm 2019, Agritage đã tham gia vào Bản Buốt, hợp tác với dân làng và chính quyền địa phương để thành lập làng nông nghiệp di sản đầu tiên của Việt Nam. Chúng tôi cùng nhau tham gia vào nông nghiệp và lâm nghiệp sinh thái, cải tạo các sườn dốc bị thoái hóa. Kiến thức bản địa của người Thái và người Mường được bảo tồn và phổ biến thông qua các hoạt động canh tác nông nghiệp và du lịch cộng đồng. Nỗ lực này đã tạo ra các cơ hội việc làm trong chính ngôi làng. Năm mươi chín hộ gia đình, bao gồm hơn 200 cá nhân tại bản Buốt, đã hợp nhất thành Hợp tác xã Đồng Rừng. Tại Vân Hồ Agritage, chúng tôi tuân thủ năm tiêu chí chính xác định khái niệm Làng nông nghiệp di sản theo quan điểm của Agritage Việt Nam, đó là:
Sinh kế bền vững và an ninh lương thực
Đa dạng sinh học trong nông nghiệp
Phục hồi và bảo tồn hệ thống kiến thức bản địa trong canh tác nông nghiệp
Hệ thống giá trị văn hóa và tổ chức cộng đồng
Hệ thống cảnh quan đặc trưng